چگونه در خانه تقسیم وظایف کنیم؟ - مجله جگوار

آیا شما به این باور رسیده اید که در فضای خانوادگی تان مسئولیت پذیری برقرار است؟ شما به عنوان مرد یا زن چه وظایفی را برعهده دارید؟ فرزندان چه نقش هایی را باید ایفا نمایند؟ و مهمتر اینکه آیا همه شما در مجموعه ای به نام خانه و خانواده به وظایف خود عمل می کنید؟ یا این که بخشی از وظایف دیگر اعضا را هم برعهده گرفته اید؟

محدوده وظایف من کجاست؟

قبل از پرداختن به هر مسأله دیگر بهتر است بدانید مسئولیت پذیری به این معنی است که یک سری حوزه عملکردی برای افراد تعریف شده باشد و آن فرد مسئولیت های معین شده را بپذیرد یا به بیان دیگر مسئولیت پذیری یعنی این که هر یک از افراد خانواده به درستی محدوده وظایف، اختیارات و عملکرد خود را بشناسند و مطابق آن عمل نمایند.

اگر غیر از این باشد، تداخل به وجود می آید و تداخل یعنی واگذاشتن قسمتی از وظایف خود برعهده دیگران یا برعکس و این می تواند احساس سرخوردگی و آرام آرام آشفتگی را در خانه و خانواده گسترش دهد. برخی از این مسئولیت ها معین و از قبل تعریف شده است، دقیقا مانند یک فرد کارمندی که مسئولیت هایش در حوزه کاری که باید انجام دهد، معین و کاملا تعریف شده است.

در راستای این موضوع اگر فرد مسئولیت های تعریف شده اش را به خوبی انجام بدهد، آن فرد یک شخص مسئولیت پذیر است و اگر عکس آن صورت بگیرد، فرد غیرمسئول شناخته می گردد.

مسئولیت پذیری به این معنی است که یک سری حوزه عملکردی برای افراد تعریف شده باشد و آن فرد مسئولیت های معین شده را بپذیرد یا به بیان دیگر مسئولیت پذیری یعنی این که هر یک از افراد خانواده به درستی محدوده وظایف، اختیارات و عملکرد خود را بشناسند و مطابق آن عمل نمایند

جنسیت و مسئولیت پذیری

مسئولیت ها از چندین بخش تشکیل شده اند که یکی از بخش ها مسئولیت هایی است که بر پایه جنسیت برای افراد تعریف می گردد.

در حوزه روابط بین فردی برخی از نقش ها و مسئولیت ها از قبل معین است. به عنوان مثال تربیت فرزند و مراقبت از آن بیشتر برعهده مادر است که این نقش از زمان های گذشته برای زنان تعریف شده است و اگر مادری این وظیفه را انجام ندهد، فرد غیرمسئولی شناخته می گردد. همچنین اگر زوجین در صندلی مناسبی باشند، وظایف خود را بشناسند و مسئولیت هر یک از اعضا معین باشد، خانواده عملکرد مناسبی خواهد داشت.

مسئولیت های از قبل تعریف شده

خیلی وقت ها تعریف درستی از مسئولیت هایی که در روابط غیرفردی وجود دارد، بین زن و شوهر ارایه نمی گردد. به عنوان مثال در ساختار خانواده به هرحال افراد وظایف و مسئولیت های متفاوتی دارند.

در ایام گذشته تقریبا این وظایف معین بود، به این معنا که مسئولیت امور بیرونی منزل اعم از کسب درآمد، مدیریت مسائل اداری و خارج از منزل و حتی برخی از خرید ها به عهده آقایان بود و، چون خانم ها شاغل نبودند، تمام مسئولیت های داخل منزل به آن ها واگذر می شد.

تغییرات الگویی و سردرگمی ها

با توجه به تغییراتی که در سطح جامعه به وجود آمده، برخی از خانم ها کار های خارج از منزل را انجام می دهند، چون حجم کار ها و فعالیت های آقایان زیاد است، خانم ها بخشی از آن را قبول نموده اند. این تغییر نگرش و تغییر الگو ها امروزه یک نوع سردرگمی نقش را برای افراد ایجاد نموده است.

همچنین اشخاص به این موضوع مطلع هستند که وقتی پیمان ازدواج می بندند، هرکدام با توجه به ساختاری که در خانواده والدین شان وجود داشته، وارد این خانواده جدید می شوند و خیلی از اوقات زوجین قبل از تعهد درمورد این امور با یکدیگر صحبت نمی نمایند

درواقع زوج ها با ذهنیتی که از والدین خود دارند، وارد نظام جدید خانواده می شوند و همان انتظاری را در زندگی خود دارند که در زندگی والدین تجربه نموده بودند. در پی این رخداد طبیعتا مشکل در ساختار مسئولیت ها ایجاد می گردد که نهایتا منجر به زدن برچسب به یکی از افراد می گردد که آیا این فرد مسئولیت پذیر است یا نه.

چگونه مسئولیت ها را تقسیم کنیم؟

پیشنهاد من به زوجین این است که قبل از ازدواج و دوران نامزدی یک لیست از تمامی مسئولیت هایی که در ساختار خانواده باید تعریف گردد را بنویسند، به علاوه معین نمایند که هرکدام از این مسئولیت ها متعلق به کدام یک از افراد است و آن فرد دیگر چه نقشی می تواند در آن مسئولیت داشته باشد.

با یکدیگر صحبت نمایند و به یک توافق نظر برسند. اگر این مسئولیت ها شفاف گردد، میزان تنش بین زوجین کمتر خواهد شد و این کار باید قبل از ازدواج انجام گردد.

زنان شاغل و مسئولیت های بی انتها

این روز ها علاوه بر آقایان خانم ها هم بیرون از منزل کار می نمایند و باید بعد از بازگشت از سرکار به امور خانه رسیدگی نمایند. در چنین شرایطی خانم ها بعد از مدتی احساس خستگی می نمایند و اگر به این احساس رسیدگی نگردد، ممکن است حس فردی را پیدا نمایند که مورد سوءاستفاده قرار گرفته است.

این موضوع احساس نارضایتی ایجاد می نماید و درنهایت منجر به فاصله دریافت زوجین می گردد. گاهی اوقات وقتی ریشه اختلافات زناشویی را آنالیز می کنیم، متوجه می شویم اکثر این اختلافات از نارضایتی افراد در زندگی است. برای جلوگیری از بروز این اتفاق باید در خصوص اشتغال زن قبل از ازدواج صحبت گردد و مرد هم باید مسئولیت هایی را تقبل کند تا فشار کمتری به همسرش وارد گردد.

مسئولیت هایی که وابسته به جنس است

برخی از مسئولیت ها وابسته به جنس است، مثلا برخی از وظایف را آقایان بهتر انجام می دهند. البته به این معنا نیست که خانم ها قادر به پذیرفتن یا انجام آن مسئولیت نیستند، بلکه ممکن است آن ها تحت فشار روانی و حتی جسمی بیشتری نسبت به آقایان قرار بگیرند، حتی برعکس برخی از مسئولیت ها هم وجود دارد که خانم ها بهتر می توانند از پس آن برآیند. شناختن مسئولیت هایی که وابسته به جنس است، می تواند به بهترشدن روابط زن و شوهر یاری کند.

افرادی که از مسئولیت ها فرار می نمایند

یک از دغدغه های ما در بخش مسئولیت پذیری شفاف نبودن حوزه مسئولیت هاست. اما بخش دیگر به شخصیت افراد مربوط است. اساسا برخی از ما آدم ها دارای الگو های شخصیتی ای هستیم که مایلیم تمام مسئولیت های مان را به دیگران واگذار کنیم. گاهی اوقات این واگذاری آن قدر پیش می رود که حتی در حوزه های تصمیم گیری و فکرکردن هم واگذاری به دیگران صورت می گیرد.

معمولا این افراد هستند که اعتمادبه نفسشان آسیب پذیر و شنماینده است. معمولا آن ها نگران هستند که نتوانند مسئولیت خود را به درستی انجام دهند و، چون نمی خواهند زیر سوال بروند از الگوی اجتنابی استفاده می نمایند، درصورتی که ممکن است آن ها ظاهر توانمندی از خود نشان دهند.

انجام ندهید؛ حتی یک بار

این نمونه ها در کلینیک ها زیاد دیده می گردد که بسیاری از مسئولیت های جدی و سخت روی دوش خانم ها متمرکز شده و آقایان با گفتن جملاتی مثل من کار دارم و گرفتارم یا مسائل مالی و مالی زیاد است از انجام برخی مسئولیت ها سر باز می زنند.

در هر خانواده ای ممکن است مسائل مالی وجود داشته باشد، اما این مسأله نباید باعث گردد مرد از مسئولیت های دیگرش مثل وظایفی که در تربیت فرزندان به خصوص فرزندان پسر دارد، فرار کند. بهترین راه چاره برای این افراد بازتعریف کردن مسئولیت هاست.

دومین کار این است که نباید مسئولیت هایی که برای آن ها تعریف شده است را انجام دهیم، که البته اکثرا در اوایل ازدواج هیجان افراد زیاد بوده و ممکن است خیلی این مسأله را جدی نگیرند و بگویند مسئله ای نیست این بار من وظیفه او را نجام می دهم. اما اگر این الگو، الگوی تداومی باشد، آستانه تحمل فردی که مسئولیت شخص دیگر را انجام می دهد، کاهش می یابد.

گاهی تنش بهتر از بازگشت است

نباید فراموش کنید ممکن است بعد از بازتعریف مسئولیت ها کمی تنش در خانواده ایجاد گردد. برخی از افراد برای جلوگیری از تنش ممکن است مجددا به الگوی قبلی بازگردند که این بازگشت باعث تقویت بیشتر الگوی اشتباه می گردد. در کنار این گروه، افرادی هستند که الگوی شخصیتی معروف به لیزی (lazy) یا تنبل دارند.

واژه تنبلی بخشی از خصوصیات افرادی است که مسئولیت نمی پذیرند و همواره در زندگی شان حتی در زمان قبل از ازدواجشان اشخاصی در کنارشان قرار گرفته اند که تمامی مسئولیت های آن ها را انجام می دهد. در مقابل این افراد نباید مسئولیت های آن ها را انجام داد، حتی اگر امور منزل مختل گردد، باید روی این قانون با قدرت بیشتری بایستیم.

تشخیص و شناخت این موقعیت ها برای افراد ممکن است سخت باشد، به همین دلیل در این شرایط احتیاج است یک فرد متخصص وارد عمل گردد. پس به زوجین توصیه می گردد اگر در این موقعیت توان تغییر الگو را ندارند، بهترین کار مراجعه به متخصص است.

همچنین افرادی هستند که در گذشته مسئولیت پذیر بوده اند، اما الان دیگر این ویژگی اخلاقی را ندارند. اگر شما با این پدیده روبه رو شدید، چه کار باید انجام دهید؟ در این شرایط به نظر می رسد مسئله ای ازجمله مسائل خلقی وجود داشته باشد. مثلا احتمال وجود افسردگی یا خستگی مزمن وجود دارد. در این جور موقعیت ها که مسئولیت پذیری یک مرتبه افت می نماید، باید توسط روانشناس بالینی یک ارزیابی انجام گردد.