ترنجبین چیست؟ + خواص ترنجبین برای نوزاد - مجله جگوار

سرویس سلامت - در بیابانها و دشتهای کم ارتفاع ایران گیاهی وجود دارد به نام خارشتر. این گیاه به شکل بوته و یا درختچه بوده، ارتفاع آن بین 50 تا 150 سانتیمتر است. نام صمغ یا شیرابههای برگ و ساقههای این گیاه ترنجبین است که یکی از داروهای مشهور در طب سنتی میباشد و در مکانهایی که شرایط جوی و گرما مناسب باشد، شیره ترنجبین از این گیاه فراوری میشود. ترنجبین شیرهای سفید رنگ است که چنانچه در مجاورت گرد و خاک باشد به رنگ زرد در میآید و اگر در مجاورت رطوبت باشد به رنگ زرد و یا قهوهای تبدیل میشود. افراد محلی این شاخهها و برگها را که دارای صمغند جمعآوری نموده و در آب شستشو میدهند، سپس آن آب را میجوشانند تا بخار شود و ترنجبین به صورت بلورهایی متبلور شود. خواص ترنجبین گسترده بوده، به طور کلی ترنجبین که یک ماده قندی طبیعی است که علاوه بر خواص طبی و درمانی فراوان، برای شیرین کردن داروها به کار میرود و به مراتب بهتر از قند میباشد.

طبیعت و خواص دارویی ترنجبین

طبیعت ترنجبین طبق نظر حکمای طب سنتی، کمی گرم و تر است. ترنجبین حاوی ترکیبات قندی مختلفی چون گلوکز و فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید می باشد که به راحتی در آب حل می شود. ترنجبین همچنین دارای تانن و آنتوسیانین است. در گذشته از ترنجبین در کارخانجات به طور سنتی قند میگرفتند اما امروزه با توجه به بالا بودن خواص دارویی آن، این کار غیر مالی است. خواص ترنجبین به طور خلاصه عبارتند از: باز کردن مجاری ادرار، صدای شکم، تب بچه ها و نوزادان، لینت مزاج، تببر، تسکین سرفه، از بین برنده زردی، درد سینه و رفع نماینده یبوست و عفونت زدایی.

خواص ترنجبین برای نوزاد

به زرد شدن رنگ پوست نوزادان پس از تولد و معمولا تا 28 روز اول زندگی زردی گفته می شود. تمام نوزادان پس از تولد، دچار درجاتی از بالا رفتن سطح بیلی روبین خون می گردند. (یعنی بیش از 2 میلیگرم بر دسی لیتر) اما تنها نیمی از نوزادان، زردی قابل مشاهده پیدا می نمایند که در سطح بالای 5 میلی گرم بر دسی لیتر قابل مشاهده است. درصد زردی در نوزادان نارس به 80٪ کل نوزادان می رسد. بالا بودن میزان بیلی روبین خون می تواند ارثی یا نشانه ای از بیماری های کبدی باشد.

در طب سنتی و فرهنگ ایرانی، استفاده از ترنجبین برای درمان زردی نوزادان بسیار موثر است. در واقع با دادن ترنجبین به اندازه ای که در نوزاد ایجاد اسهال ملایم کند و جوشانده تخم گشنیز باعث درمان زردی نوزاد می شوند. ضمن اینکه از بروز این بیماری پیشگیری هم می نماید. این دارو برای نوزاد یک ملین و مسهل لطیف است و برای درمان و پاکسازی دستگاه گوارش از اخلاط و خونابه های بازمانده از دوران جنینی، معده و روده نیز استفاده میشود. در حقیقت زمانی که روده های نوزاد از همان ابتدای تولد پاک سازی شود، بسیاری از بیماریها از جمله بیماری های ویروسی و عفونی در او کمتر شده و سیستم ایمنی اش از همان بدو تولد فعال می شود، همچنین متابولیسم بدن یعنی هاضمه و دافعه و نیروی نگهدارنده و نیروی جاذبه در بدن کودک به صورت نرمال در می آید و بدن از همان ابتدا در مقابل بیماری ها در حد خودش مقاوم می شود. این نوزادان کبدی بسیار سالم و فعال خواهند داشت و تمام اعمال متابولیسمی و سوخت و ساز در بدنشان، با روال طبیعی به پیش خواهد رفت. در ضمن با مصرف ترنجبین، نوزاد اشتهای زیادی به خوردن شیر مادر پیدا می نماید، شبها بهتر می خوابد و دل پیچه و نق زدن زیاد نوزاد رفع می شود.

مقدار مصرف و طرز تهیه ترنجبین برای نوزاد

ترنجبین را حدود یک قاشق مرباخوری تا غذاخوری در یک چهارم استکان آب جوش حل نموده و پس از صاف کردن به نوزاد بدهید. میزان مصرف ترنجبین باید آنقدر باشد که با ایجاد اسهال ملایم جرم های رسوبی و چسبیده به جدار روده های نوزادان پاک شود. علاوه بر آن یک قاشق چایخوری تخم گشنیز را در یک استکان آب بجوشانید تا یک چهارم استکان بماند، سپس صاف نموده و آب آن را به نوزاد بدهید. گفتنی است که ترنجبین را از یک قاشق چایخوری در حالت ناشتا آغاز نموده و در یک چهارم استکان آب جوش حل که شد صاف نموده و به نوزاد بدهید، بخورد ولی اگر کار کردن شکم ایجاد نشد، دوباره دو ساعت بعد این میزان تکرار می شود. معمولا با این روش 3 تا 7 روز طول می کشد تا زردی نوزادان درمان شود.

مضرات و نکات احتیاطی استفاده از ترنجبین برای نوزاد

به طور کلی مخالفان مصرف ترنجبین برای نوزادان با ماهیت ترنجبین مسئله ای ندارند و بیشتر به غیر بهداشتی بودن فرایند جمع آوری و نگهداری این صمغهای گیاهی انتقاد دارند. ترنجبین از همان ابتدای ترشح خود که به تدریج روی ساقه گیاه روی هم انباشته می شود، بنا به مزه شیرین و خاصیت مغذی اش، انواع حشرات، قارچ ها و شته ها را به سوی خود جذب می نماید و وقتی انواعی از این موجودات ریز و درشت روی آن چسبیدند، قادر به فرار نبوده و پیکر آلوده آنان در درون این ترشحات صمغی شکل مدفون می شود. بعداز ترشح مقدار کافی این صمغ و خشک شدن آن، کشاورزان به سراغ برداشت آنها می فرایند و بعد از جداسازی، آنها را در مکان های غیربهداشتی و آلوده به انواع فضولات گاو و گوسفند، سوسک و مگس انبار می نمایند. بنابراین ضروری است، در صورت احتیاج به استفاده از ترنجبین برای نوزاد، از نحوه تهیه، بهداشت و سلامت آن مطمئن گشت.