دستفروشی از بانکوک تا لس آنجلس - مجله جگوار

با تور تایلند به طبیعتی همچون بهشت سفر کنید

تا همین دهه های پیشین نیز دستفروشی که بیشتر در قالب فروش میوه جات و لوازم منزل رواج داشت شغلی عادی تلقی می شد. تا جایی که مردم زمان حضور آنها را در محله می دانستند و خریدهای مورد احتیاج خود را از قبل سفارش می دادند تا دستفروش برایشان بیاورد.

اما طی سال های اخیر دید اجتماعی به سوی این حرفه موسوم به شغل کاذب تغییر کرد و تقریبا جرم محسوب شد و دستفروش نیز مجرم!

اما آیا این تنها ایران است که دستفروش را در بافت اجتماعی پذیرفته شده نمی داند؟ کشورهای دیگر چگونه با این پدیده برخورد می نمایند. آیا دستفروشی را لازمه اقتصاد اجتماعی می بینند یا لکه ننگ و مستلزم تنبیه؟

دستفروشان شرقی جاذبه توریستی برای غربی ها

در کشورهای شرقی نظیر ویتنام، اندونزی، بنگلادش، هند و به ویژه تایلند دستفروشی علاوه بر ضمانت اقتصاد شهری، ابزار قدرتمند توریستی نیز به شمار می رود. به طوریکه اغلب توریست های غربی به علت تجربه نشاط زندگی عمومی واقعی شهرها تمایل به دیدن مکان های دستفروشی صنایع دستی و یا حتی خوردن غذاهای پخته شده توسط دستفروش ها دارند. البته برای جلوگیری از هرج و مرج و بی نظمی های ناشی از حضور دستفروش ها در این کشورها نیز قوانینی وجود دارد و تخطی از آنها برای دستفروش تخلف محسوب می گردد.

در این کشورها بخش قابل توجهی از نیروی کار شهری را دستفروشان تشکیل می دهند، برای مثال در شهرهای هانوی و هوشی مین سیتی ویتنام، 11 درصد از نیروی کار، مشغول به دستفروشی هستند. در یوگیاکارتا اندونزی نیز دستفروش ها به عنوان فروشنده دسته اول جنس های اندونزیایی به توریست ها شناخته می شوند. درصد دستفروشی نیز در شهر لیما واقع در پرو نیز گزارش شده است؛ در شهر کوسکو پرو نیز شغل دستفروشی به عنوان عاملی برای کاهش فقر و البته راهی برای تحولات توسعه گردشگری محسوب می گردد.

در هند فروشندگان خیابانی 11 درصد و در آفریقای جنوبی 15 درصد از کل اشتغال شهری را به خود اختصاص داده اند. شهر بمبئی نیز به تنهایی محل اشتغال 250 هزار دستفروش است.

جواهر دستفروشی جهان

بر اساس پژوهشی که توسط Yasmeen and Nirathron در سال 2014 اجرا شده، بانکوک به عنوان شهری نمونه در صنعت خرده فروشی توانسته لقب جواهر را از آن خود کند، چراکه به طور نظام مند و با حمایت دستورهای سیاسی و اقتصادی دولتِ در حال توسعه، پیروز به کنترل نظم شبانه روزی صنعت دستفروشی شده است، به طوریکه جزء مهم اقتصاد این شهر به شمار می رود و وجودش لازمه اجتماع محسوب می گردد.

دستفروشی قانونی به سبک انگلیسی

اما بانکوک تنها شهری نیست که دستفروشی را قانونی شمرده و تسهیلات و پشتیبانی های سیاسی و اقتصادی را برای این حرفه مهیا نموده است، بلکه حتی کشوری نظیر انگلستان نیز برای افراد شاغل در این حرفه نیز تدابیری اندیشیده است. در شهری نظیر دورهام انگلستان برنامه های کاربردی برای اجازه و عدم اجازه به فعالیت افراد دستفروش تهیه شده است تا هم رضایت عمومی فراهم گردد و هم افراد بی بضاعت که ناچار به دستفروشی هستند و البته در رشد اقتصاد محلی نیز نقش مشهودی دارند، به بقای خود ادامه دهند.

در این برنامه های کاربردی، جواز کسب موقتی داده می گردد که به موجب آن دستفروش ها تنها مجاز به حضور در خیابان های از پیش مشخص شده و ساعات خاصی را دارند و اقدام به دستفروشی در خیابان های ممنوعه و ساعات غیر مقرر، تخلف و نه جرم محسوب می گردد.

علاوه بر این، میزانی اقتصادیات متناسب با درآمد و وضعیت اقتصادی دستفروش نیز برای حفظ عدالت اجتماعی در نظر گرفته شده است. بسته به نوع اقلام فروشی حتی فضای کوچک پیاده رو نیز به میزان متناسب با درآمد دستفروش برای استقرار تقریبا دائمی نظیر مغازه های اغذیه فروشی خیابانی اجاره داده می گردد.

میزان جرم و جنایت در لوس آنجلس

در آمریکا نیز فروشندگان خیابانی لوس آنجلس یک بافت جدایی ناپذیر از بافت زندگی شهرستانی تلقی می شوند. آنالیز ها نشان می دهد دستفروش هایی که در کنار فروشگاه ها و رستوران ها مشغول به کار هستند باعث رونق کسب و کار این واحدهای صنفی شده اند. علاوه بر این میزان جرم و جنایت بر خلاف آنچه تصور می گردد در مکان هایی که دستفروش ها هستند کمتر است و اغلب این خود دستفروش ها هستند که قربانی دزدی می شوند. به همین منظور تدابیر امنیتی درخور نیز در این مکان ها تعبیه شده تا با آرامش بیشتری از مکان های دستفروشی بهره برد.

دستفروشی فرانسوی، اطراف برج ایفل

در شهر پاریس نیز دستفروش ها اغلب سوغاتی های مرتبط با فرانسه نظیر جا کلیدی هایی با طرح برج ایفل و صنایع دستی ظریف را در اطراف برج ایفل به فروش می رسانند؛ اما قانون فرانسه اجازه دستفروشی را به مهاجران غیر قانونی نمی دهد و همانند انگلیس نیز آنها باید جواز دستفروشی داشته باشند و تنها در صورت غیر قانونی بودن مهاجرت دستفروشان و یا بر هم زدن نظم اجتماعی دستگیر می شوند و نه به جرم دستفروش بودن.

دستفروشی ایرانی از نگاه مردم و شهرداری

اما در ایران کلا دستفروشی دو دید متفاوت را به خود اختصاص داده؛ دید مردمی و دید شهرداری. از دید مردم، دستفروشی احتیاج روزانه آنها را در کوتاه ترین زمان ممکن برآورده می نماید؛ چراکه مثلا گاهی باید مسافت های طولانی آن هم در ترافیک های امروزی طی کرد تا مثلا یک شارژر موبایل و یا یک روسری نخی خرید اما تنها با عبور از یک خیابان یا در مترو و اتوبوس بسیاری از خریدهای لازم خود را بدون صرف وقت اضافی و با کمترین هزینه انجام می دهید.

اما از دید شهرداری، دستفروش یک سد معبر است که باید به هر روش ممکن زدوده گردد که این زدوده شدن ها از شکستن اموال دستفروش، تحقیر، زندان و ... ختم شده است.

اما وجود دستفروشی یک امر کاملا غیر قابل اجتناب است که نه تنها نباید آن را محو کرد بلکه می توان حمایت نیز کرد. هرچند دستفروشی به واقع می تواند ریخت شهری را زشت کند اما می توان تنها با ارائه چند راه چاره زیباسازی از وجود آنها در زیبایی شهر و همچنین جذب توریست دستفروشی و فستیوال های مربوطه که در کشورهایی نظیر اسپانیا، کانادا و هند رایج است بهره برد.

همچنین با ارایه جواز به دستفروش ها و قانونی شمردن آنها نیز می توان هم کنترل بیشتری روی آنها داشت و هم با مدیریت کارآمد از وجود آنها بهره های اقتصای برد. علاوه بر این با ارایه مجوز هم می توان از رقابت طلبی مغازه داران و یا اعتراض های پیش آمده کاست.

البته باید در نظر داشت که دستفروش ها به خودی خود دارای مسائل بسیاری هستند که از آن جمله بار کشیدن اقلام و وسایل از محلی به محل دیگر، ترس از ندزدیدن اموال توسط سارقان، نبودن مکان مناسب در روزهای آفتابی و گرم یا بارانی و سرد و .... است.

علاوه بر این، دستفروش ها قطع به یقین از قشرهای کم در آمد جامعه هستند و به نوعی به جای دزدی و گدایی، با شرافت کسب روزی می نمایند، پس باید مسئولان نگاه واقع بینانه تری را به حضور این افراد در جامعه داشته باشند و و با الگو دریافت از دیگر کشورها تدابیر محترمانه تری را برای نظم بخشی به این افراد بیندیشند.