سبک زندگی، مهمترین علت مصرف بالای سوخت های فسیلی در ایران - مجله جگوار

دکتر علیرضا شریفی یزدی، در گفت وگو با خبرنگاران یکی از دلایل سوء برداشت های جامعه نسبت به مصرف سوخت را فراوانی و ارزانی اعلام و اظهار کرد: ایران کشوری است که سوخت فسیلی نسبت به دنیا ارزان تر و در دسترس تر و با سهولت بیشتری بدست می آید، به همین دلیل متاسفانه گمان و برداشت سوء باعث شده است فراوانی آن، سبب بی ارزش تلقی شدن سوخت شود و بر همین اساس برنامه مصرف تعیینی برای آن تدوین نشده است.

شریفی یزدی، از نهادینه شدن رفتارهای نادرست مصرف در جامعه سخن گفت و شرح داد: به لحاظ جامعه شناسی وقتی یک رفتار اجتماعی در آحاد جامعه بدون برنامه مدون و تعیین شکل می گیرد، ناگزیر در زندگی مردم نهادینه شده و بر این اساس سبک زندگی چیده می شود.

وی با ابراز گلایه از عدم سرمایه گذاری دولتمردان بر روی وسایل نقلیه عمومی طی سه دهه اخیر بیان کرد: به جای این هدف گذاری، عمدتا کارخانه ها سرمایه خود را بر روی تولید خودروهای سواری هزینه کردند، طبیعتا با این رویکرد، اندازه بسیار زیادی از انرژی فسیلی به هدر رفته و مردم به جای استفاده از وسایل نقلیه عمومی، عادت می کنند حتی برای کارهای جزئی از خودروی شخصی خویش استفاده کنند.

استاد دانشگاه پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی، یکی از دلایل عدم کاهش مصرف سوخت های فسیلی در ایران را سبک زندگی ایرانیان دانست و با بیان اینکه سهولت و ارزانیِ سوخت، مزید بر علت شده است تاکید کرد: باید قبول کنیم کشور ما با 85 میلیون جمعیت به اندازه برخی از کشورهایی که صدها میلیون جمعیت دارند انرژی فسیلی مصرف می کند که این موضوع از بی برنامه گی در این حوزه نشأت می گیرد.

شریفی یزدی، نکته حائز اهمیت دیگر را از بعد روانشناسی و پیرامون مبحث تفاخر تبیین کرد و اضافه کرد: خودرو در کشور ما صرفا یک ابزار نیست، بلکه سرمایه به شمار میرود، ولی در کشورهای دیگر چنین نیست و یک وسیله مصرفی قلمداد می شود که بعد از مدتی استفاده از ارزش و قیمت آن کاسته می شود، در حالی که در ایران علیرغم استفاده، ارزش آن نیز افزایش می یابد؛ اما تفاخر آنجاست که در ایران هر که خودروی بهتر داشته تفاخر اجتماعی بالاتری دارد و بالطبع گرایش استفاده از خودرو به عنوان یکی از مهمترین منابع مصرف سوخت فسیلی در ایران روز به روز در حال افزایش است.

وی علت مهم دیگر افزایش مصرف سوخت های فسیلی را تولید خودروهای فرسوده صفرکیلومتر عنوان و بیان کرد: این مسئله به آن معناست که خودروهای تولیدی خودروسازهای داخلی متاسفانه نسبت به نرم دنیای نخست مصرف سوخت بسیار بالایی دارند و دیگر اینکه اندازه آلایندگی خوردوهای داخلی نسبت به تولیدات کشورهای پیشرفته بسیار بالاست.

این جامعه شناس فرهنگی و روان شناس اجتماعی، نحوه استفاده از وسایل گرمایشی از طریق مردم در فصول سرد را مورد نقد قرار داد و گفت: مصرف گاز به علت ارزانی و فراوانی، از آبان شروع شده و تا خاتمه فصل سرد در اردیبهشت ماه بطور مداوم ادامه دارد. در این بین هم هر زمان که هوا گرم شود مردم به جای خاموش کردن شوفاژها پنجره ها را باز می گذارند. هرچند همین اندازه سوخت ارزان نسبت به دستمزد اقشار زیادی از جامعه گران محسوب می شود اما نسبت به نرم دنیای کمتر است.

شریفی یزدی، نخستین اشتباه 50 سال گذشته مدیریتی کشور در زمینه انرژی را، عدم استفاده از گاز طبیعی در نیروگاه های تولید برق دانست و شرح داد: اولین اشتباه بزرگ، بردن گاز در زندگی مردم بود در حالیکه می توانستیم از گاز طبیعی برای تولید برق در نیروگاه ها استفاده کنیم تا گرمایش و پخت و پز مردم از برق تامین شود، مخصوصا در کشور حادثه خیز و زلزله خیز ایران، گازکشی ها می تواند همچون بمب عمل کند.

وی، جایگزینی انرژی های پاک مانند برق برای گرمایش و پخت و پز منازل به جای مصرف سوخت های فسیلی را نخستین راه حل در حوزه مصرف خانگی دانست و اضافه کرد: نکته مربوط در این زمینه و گام بعدی، آگاه سازی مردم است که بتوانند صرفه جویی مناسب در مصرف سوخت های فسیلی داشته باشند.

این استاد دانشگاه و جامعه شناس فرهنگی، گام بعدی در راستای کاهش مصرف سوخت های فسیلی در کشور را تحول و بهینه سازی در صنعت خودرو دانست و شرح داد: یا باید تولیدات داخلی اصلاح شوند یا اجازه دهیم خودروهای استاندارد دنیای وارد شوند چراکه امروزه و با وجود خودروهای هیبریدی مصرف بنزین به سه لیتر در هر 100 کیلومتر رسیده است اما برای خودروهای داخلی این اندازه 10 تا 14 لیتر و بیشتر است.

شریفی یزدی، اساسی ترین راه حل پیش روی دولت را استفاده از انرژی های پاک دانست و یادآور شد: ایران کشوری کویری است و انرژی خورشیدی بسیار می تواند کارآمد باشد، بنابراین ایران باید هرچه سریعتر به سمت استفاده از انرژی های جایگزین گام بردارد.

وی توسعه وسایل نقلیه عمومی در بین شهرها و درون شهرها را راه حل موثر دیگری خواند و اضافه کرد: فراوانی، ارزانی و در دسترس بودن وسایل نقلیه عمومی باید به آن اندازه باشد که مردم نیازمند نباشند که برای هر سفر درون شهری از خودروی شخصی استفاده کنند؛ حتی استفاده از تاکسی های اینترنتی هم به اندازه مصرف خودروهای شخصی، آلایندگی دارد.

این محقق، پژوهشگر و جامعه شناس فرهنگی با انتقاد از عملکرد نهادهای متولی گفت: در کلان شهر تهران یک موتورسیکلت بنزینی چهار برابر یک خودرو، هوا را آلوده می کند؛ ما هنوز نتوانستیم حتی موتورسیکلت ها را برقی کنیم تا هم آلایندگی صوتی و هم آلایندگی ناشی از سوخت های فسیلی کاهش پیدا کند.

شریفی یزدی در خاتمه خواستار تدوین برنامه جامع چندبعدی از سوی دولت برای ورود به موضوع کاهش مصرف سوخت های فسیلی در کشور شد و تاکید کرد: دولت می تواند با یک برنامه در بازه 10 ساله، مصرف سوخت فسیلی را بشدت کاهش دهد، این تجربه را بسیاری از کشورها با استفاده و بهره گیری از خودروها و مورتورهای برقی داشته اند.