سوغات سنندج چیست؟سوغاتی های خوراکیصنایع دستی - مجله جگوار

سنندج، یکی از زیباترین شهرهای کردنشین است که زمان زیادی از پیدایش و بنای آن نمی گذرد. در سال 1046 هجری قمری، سلیمان خان اردلان به انگیزه نظامی و ایجاد مرکزیت سیاسی برای حکومت، هسته اولیه سنندج را روی تپه ای در کنار روستای سینه بنا کرد. این شهر تا سال 1340 دارای حالتی شهرنشینی ایستا و طبیعی بوده، ولی از این دوره به بعد از حالت شهرنشینی خارج شده و وارد مرحله شهرنشینی سریع می شود.

منطقه سنندج چهار قرن تحت حکومت حکام موروثی خاندان اردلان بود که نسبت خود را به ساسانیان می رسانند. خانواده اردلان به جز یک وقفه کوتاه، در سراسر دوره صفوی قدرت را در دست داشتند و در دوره زندیان سنندج به تسخیر حکومت زندیه عایدی.

شهر سنندج به علت واقع شدن در دامنه کوه، در قدیم سنه خوانده می شد و چون قلعه آن از لحاظ نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه دژ (قلعه ای در پای کوه) می نامیدند و کم کم به سنندج بدل شد.

سنندج (سنه یا سنه دژ) که از شهرهای کهن و مقدس است، به آیین مهر و زرتشت در این بخش ایران بازمی شود. ارتباط این شهر و نواحی مجاور آن با اساطیر پهلوانی آریایی از اهمیت و قدمت این شهر حکایت می نماید.

از پیشینه تاریخی سنندج که بگذریم، به سراغ سوغاتی های خوشمزه این شهر می رویم. بیشتر سوغاتی های سنندج را، سوغاتی های خوراکی تشکیل می دهد و نسبت سوغاتی های خوراکی به صنایع دستی در این منطقه بیشتر است. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که در هر شهر دوست دارید خوراکی های محلی را امتحان کنید، سنندج شهر شما است!

سوغاتی های خوراکی

شیرینی کنجدی سنندج

شیرینی کنجدی یکی از محبوب ترین شیرینی های شهر سنندج هستند؛ که علاوه بر طعم عالی، خواص دارویی هم برای ما دارد. شیرینی کنجدی یکی از برترین سوغاتی های سنندج است، مطمئنا کسی نیست که طعم و مزه آن را دوست نداشته باشد. شیرینی کنجدی در دو نوع انگبین و شکری درست می شود.

شیرینی کنجدی گزانگبین نوعی شیرینی خاص شهر سنندج است که چون انگبین، شهد حاصل از حشره ای در کوهستان های سنندج است. این شیره تنها از درختی به نام انگبین در این منطقه به دست می آید. برای تهیه شیرینی کنجدی گزانگبین یا کنجدی گزو، ابتدا کنجد را بو می دهند و در ادامه شهد انگبین را اضافه می نمایند و پس از اضافه کردن آن، مواد را روی سطحی پهن نموده و برش می دهند.

شیرینی کنجدی شکری، نوع دیگری از شیرینی های کنجدی سنندج است که ساختاری شبیه به شیرینی گزو دارد، با این تفاوت که به جای شهد انگبین از شهد شکر در آن استفاده شده است.

کنجد و انگبین علاوه بر لذیذ بودن خواص درمانی زیادی دارند که از جمله آن ها می توان به درمان زخم معده، درمان آبله، کاهش کلسترول خون، ناراحتی کیسه صفرا و بسیاری موارد دیگر اشاره نمود.

بادام سوخته سنندج

از دیگر شیرینی های مخصوص شهر زیبای سنندج می توان به بادام سوخته اشاره نمود. بادام سوخته در مراسم ها و پذیرایی مردم استان کردستان استفاده می شود و در این منطقه محبوب است. برای تهیه بادام سوخته از مغز بادام و شکر استفاده می شود. معمولا بادام سوخته با چای سرو می شود.

آدامس طبیعی سنندج

آدامس طبیعی همان سقز است که درگذشته از این ماده به جای آدامس استفاده می کردند. سقز در واقع شیره یا صمغ درخت است که در منطقه ها کوهستانی سنندج به وفور پیدا می شود. صمغ سقز در فصل پاییز جمع آوری می شود و معمولا ابتدا سبزرنگ و بسیار چسبنده است. سقز خواص زیادی دارد که از جمله آن ها می توان به درمان به زخم معده، یاری به هضم غذا، درمان بیماری های گوارشی، التیام زخم ها بسیاری خواص دیگر اشاره نمود.

صنایع دستی

صنایع دستی شهر سنندج، قدمت بسیاری دارد و نمادی از فرهنگ و شیوه زندگی مردم این منطقه است. صنایع دستی کردستان یکی از قطب های صنایع دستی کشور است، زیرا مردم کردستان از دیرباز به علت عدم دسترسی به سایر نقاط کشور در جهت ساخت وسایل مورد احتیاج خود کوشش بسیاری داشتند و این امر سبب شد علاوه بر تنوع صنایع دستی شهر سنندج، رونق بسیاری هم داشته باشد و گردشگران زیادی را به خود جذب کند.

قالی بافی

یکی از صنایع دستی پررونق در ناحیه کردستان، قالی بافی است. قالی های سنندج حتی شهرتی دنیای دارد و به بسیاری از نقاط دنیا صادر می شود. از جمله طرح های استفاده شده در قالی های سنندج می توان به طرح های شکسته مثل گل وکیلی، گل مینا، شاخ گوزن، مینا خانی، ماهی درهم، ریز ماهی و نقش بته ای اشاره نمود.

پارچه بافی سنتی

در شهرهای کردنشین از جمله سنندج برای تهیه لباس های محلی از پارچه های بافته شده به روش سنتی استفاده می شود. مردم کردستان در کارگاه هایی به نام جولایی پارچه های مخصوص را می بافند و برای بافت آن ها از پشم بز استفاده می شود. شیوه بافت این پارچه ها به این صورت است که پارچه را به صورت نوارهای باریک دستی می بافند و سپس این نوارها به هم متصل می شوند و در نهایت به لباس تبدیل می شوند. لباس های محلی این ناحیه معمولا به رنگ قهوه ای یا طوسی کم رنگ است.

کلاش

کلاش در واقع گیوه محلی سنندج است و به عنوان یکی از سوغات ایران شناخته می شود. علت ساخت این کفش، وجود منطقه ها کوهستانی و صعب العبور در ناحیه کردستان و احتیاج به کفشی مقاوم برای پیاده روی در منطقه است. برای ساخت کلاش از پنبه و پارچه فشرده استفاده می شود، لایه زیرین از فشردگی پارچه ها درست می شود و برای پوشش رویی کفش از پنبه استفاده می شود. از ویژگی های شاخص این کفش می توان به سبک بودن، نرم بودن و مقاوم بودن آن اشاره نمود.

نازک کاری

یکی از صنایع دستی سنندج، نازک کاری است. نازک کاری هنری است که قطعات چوب را با توجه به یک طرح خاص بسیار ظریف و هنرمندانه در کنار هم قرار می دهند. برای ساخت جعبه، صفحه شطرنج، تخته نرد و بسیاری از وسایل دیگر از نازک کاری استفاده می شود.

تنبور سازی

تنبور سازی است که دسته ای بلند و کاسه ای گلابی شکل دارد و معمولا از چوب درخت توت ساخته می شود. تنبور یکی از قدیمی ترین سازهای ایران است که جنبه عرفانی دارد. ساختن و نواختن تنبور در منطقه ها لک نشین و بسیاری از منطقه ها کردنشین رواج دارد. در کرمانشاه، سرپل ذهاب، سنندج، لرستان و قزوین نوازندگان تنبور مشهوری مشغول به فعالیت هستند.

تنبور سازی و نواختن تنبور بیشتر در کرمانشاه رواج دارد و تنبور را می توان به عنوان صنایع دستی کرمانشاه به شمار آورد، ولی به علت یکی بودن فرهنگ در سنندج و کرمانشاه و سایر منطقه ها کردنشین، نواختن ساز و ساختن آن در سنندج هم رونق دارد.

دف

دف یکی از سازهای کوبه ای در موسیقی ایرانی است که تقریبا همه ما با ظاهر آن آشنایی داریم و یک بار صدای آن را شنیده ایم. در دوران پیش از اسلام دف در موسیقی ایرانی و کردی حضور داشت، به صورتی که رد پای ریتم های آن هنوز هم در موسیقی کردی وجود دارد. به ورود اسلام به علت حرام اعلام شدن موسیقی، برای بقای این ساز از آن فقط در خانقاه ها و تکایای کردستان استفاده می شد و برای بیش از 13 قرن در خانقاه های کردستان همدم دراویش کرد شد.

با این پیشینه دور از انتظار نیست که در بسیاری از مغازه های شهرهای کردنشین از جمله سنندج، با دف روبرو شویم. این ساز هم مانند تنبور یکی از سازهای محبوب در این ناحیه است و پیشینه آن با منطقه کردستان گره خورده است.