قسطنطنیه کجاست و امروزه چه نامیده می گردد؟ - مجله جگوار

امپراتوری رم باستان

امپراتوری رم باستان که در فاصله سال های 27 قبل از میلاد تا 1453 پس از میلاد وجود داشته یکی از بزرگ ترین امپراتوری های تاریخ است که قلمرو گسترده اش از اروپا تا آفریقا و بخش هایی از آسیا گسترده بود. این امپراتوری از جنبه های نظامی، سیاسی، فرهنگی و مالی از جایگاه بسیار قدرتمندی برخوردار بود. البته قدرت این امپراتوری تنها به علت مالی و مالی نبود و بعضی از بزرگ ترین و آبادترین شهرهای آن موقع هم متعلق به این امپراتوری بودند. شهرهای رم و قسطنطنیه در دوره هایی از تاریخ، بزرگ ترین شهرهای دنیا باستان به حساب می آمدند. شهر رم از سال 27 قبل از میلاد تا 330 پس از میلاد مرکز امپراتوری رم باستان بود، در حالیکه قسطنطنیه یا کنستانتینوپل از سال 330 پس از میلاد تا زمان سقوط امپراتوری رم یعنی سال 1453 به عنوان مرکز شناخته می شد. بنابراین می بینید که با شهری بسیار مهم و تاریخی سر و کار داریم که نقش و جایگاهی ویژه در امپراتوری رم باستان ایفا می نموده است.

تاریخچه قسطنطنیه

قسطنطنیه یا آن طور که در زبان یونانی خوانده می گردد کنستانتینوپل (Constantinople)، یکی از شهرهای مهم باستان است. این شهر در طول تاریخ مرکز و مرکز امپراتوری رم باستان، امپراتوری بیزانس روم و مرکز امپراتوری عثمانی بود و تا سال 1923 این جایگاه را حفظ نموده بود. این شهر به افتخار کنستانتین یکم، قیصر روم که به کنستانتین بزرگ مشهور بود، به نام کنستانتینوپل نامیده شد که به معنای شهر کنستانتین است. در این جا ضروری است کمی در خصوص کنستانتین یکم صحبت کنیم: این قیصر رومی نخستین امپراتور روم است که دین مسیحیت را به عنوان دین رسمی پذیرفت و نقش به سزایی در توسعه و نشر این دین در دنیا داشت. او باعث پیوند کلیسا و حکومت شد و از این طریق توانست هم پیمانانش را با هم متحد کند و دشمنانش را شکست بدهد. او پس از پیروزی بر مخالفانش در سال 330 میلادی شهر قسطنطنیه را به عنوان مرکز اصلی خود انتخاب کرد و بناها و ساختمان های زیادی در آن ساخت. قسطنطنیه تا سال 1453 همچنان مرکز امپراتوری رومی شرقی بود تا این که امپراتوری عثمانی به سرکردگی سلطان محمد فاتح در نبردی آن ها را شکست دادند و قسطنطنیه را به تصرف خود در آوردند. از آن پس بود که سلطان محمد فاتح نام شهر قسطنطنیه را به اسلامبول یعنی شهر اسلام تغییر داد که بعدها تلفظ استانبول بیشتر مصطلح و متداول شد. بله، در خصوص استانبول، شهر جادویی و پر از جاذبه ترکیه صحبت می کنیم!

اسامی مختلف شهر استانبول در گذر تاریخ

امروزه همه این شهر ترکی را با نام استانبول می شناسند و همین موضوع باعث سردرگمی ما در خصوص نام قسطنطنیه می گردد. چون دیگر جایی به نام قسطنطنیه روی نقشه وجود ندارد! در بالا هم اشاره کردیم که شهر کنستانتینوپل یا در زبان عربی قسطنطنیه مرکز و یکی از شهرهای مهم امپراتوری رم بود که بعد از تصرف به وسیله عثمانی به اسلامبول و استانبول تغییر نام پیدا کرد. جالب است بدانید که استانبولین (Stanbulin) (واژه یونانی برای شهر) مدت ها در تابلوهای راهنما و نقشه ها وجود داشت و مسافران را به سمت این شهر راهنمایی می کرد. اما به وسیله ترک های عثمانی که بسیار مذهبی و معتقد به اسلام بودند به اسلامبول تغییر نام پیدا کرد که به معنای مرزها و سرحدات اسلام است. در اسناد و نوشتجات عثمانی و تا زمان از بین رفتن امپراتوری عثمانی در سال 1923 دو نام اسلامبول و قسطنطنیه بارها به جای یکدیگر استفاده می شدند. غربی ها همچنان و تا قرن 20 به شیوه رمی ها این شهر را کنستانتین می نامیدند. با این حال، در قرن 19 اجتماع بزرگ مهاجرهای خارجی که در این شهر زندگی می کردند آن را استامبول می نامیدند. در اسناد تاریخی غربی بارها از این شهر به استامبول یاد شده است.

ریشه نام استانبول

بر اساس روایت مشهوری که بسیاری آن را معتبر می دانند بیزانس ها این شهر را به نام امروزی اش نمی نامیدند. اما به خاطر ابعاد و میزان شهر به آن پولیس (Polis) به معنای شهر می گفتند و وقتی می خواستند عبارتِ به سمت شهر را بگویند می گفتند eist enpolin (is-tin-polin) که به اعتقاد بعضی ریشه نام استانبول هم از همین جا نشات گرفته است. سردرگمی و اختلاف نظر بر سر نام این شهر تا دهه 1920 و زمانی که آتاتورک این شهر را رسما استانبول نامید هم ادامه داشت. در واقع، دهه ها طول کشید تا غربی ها بالاخره این نام را به رسمیت بشناسند. حتی در نقشه های دهه 1960 هم هنوز در کنار نام استانبول داخل پرانتز نام کنستانتینوپل نوشته می شد. با این حال، یونانیان هنوز هم در نقشه ها و علائم راهنما این شهر را کنستانتینوپولیس می نامند.

استانبول امروزی

شهر کنستانتین باستانی امروزه به عنوان شهر استانبول شناخته می گردد. استانبول بزرگ ترین شهر در ترکیه و شهری بین قاره ای در اوراسیا به شمار می رود. تنگه بسفر این شهر را به دو بخش اروپایی و آسیایی تقسیم نموده است که قسطنطنیه در واقع بخش اروپایی استانبول امروزی را تشکیل می داده است. در حال حاضر، مرکز تجاری و اداری استانبول در بخش اروپایی واقع شده است، با این حال 30% از جمعیت شهر در بخش آسیایی زندگی می نمایند. بناهای تاریخی و جاذبه های گردشگری فراوانی که از دوره های مختلف تاریخ به جا مانده اند این شهر را به یکی از پربازدیدترین مقاصد گردشگری در دنیا تبدیل نموده اند.

بناهای تاریخی امپراتوری بیزانس روم

ایاصوفیه | Hagia Sophia

ایاصوفیه امروزه یک موزه و مسجد است، اما باید بدانید که این بنا در اصل یک کلیسای باشکوه ارتدوکس بوده و در زمان امپراتوری رم شرقی ساخته شده است. این بنا بیش از هرچیز به خاطر گنبد بزرگ و باشکوهش معروف است و یکی از شاهکارهای معماری تاریخ به شمار میرود. ایاصوفیه از زمان ساختش در سال 537 تا 1453 به عنوان کلیسای ارتدوکس شرقی مورد استفاده قرار می گرفت و محل تاجگذاری امپراتورهای رم شرقی به حساب می آمد. این بنا بعدها و پس از تصرف شهر به وسیله امپراتوری عثمانی به یک مسجد عثمانی تبدیل شد و از 1453 تا 1931 به عنوان مسجد مسلمانان مورد استفاده قرار می گرفت. پس از آن، این بنا مورد بازسازی و بازسازی نهاده شد و به عنوان موزه به روی عموم مردم بازگشایی شد. ایاصوفیه در زمانی که کلیسا بود به مدت هزار سال بزرگ ترین کلیسای جامع در دنیا به حساب می آمد، تا زمانی که کلیسای سویل در سال 1520 ساخته شد و این عنوان را از آن خود کرد.

آب انبار باسیلیکا سیسترن | Basilica Cistern

باسیلیکا سیسترن بزرگ ترین آب انبار در بین صدها آب انبار زیرزمینی است که زیر شهر استانبول نهاده شده است. این آب انبار، در 150 متری جنوب غربی ایاصوفیه نهاده شده است. این سازه در قرن 6 و در طول حکومت ژوستینین یکم در بیزانس ساخته شده است.

هیپودرم قسطنطنیه | Hippodrome of Constantinople

یکی دیگر از بناهای تاریخی که از زمان امپراتوری رم باستان به جا مانده است هیپودرم است. این میدان در اصل مرکز برگزاری مسابقات اسب دوانی و همین طور نمایش ها و فعالیت های اجتماعی شهر قسطنطنیه بوده است. جالب است بدانید که هیپوس به معنای اسب و دروموس به معنای میدان است، به همین علت در زبان ترکی گاهی این میدان را آت میدانی می نامند که به معنای میدان اسب است. اُبلیسک تئودوسوس (Obelisk of Theodosius) که در گوشه ای از این میدان واقع شده است در واقع سازه ای باستانی مربوط به فرعون توتمس سوم است که به وسیله امپراتور تئودوسوس در قرن 4 بعد از میلاد به اینجا منتقل شده است.

بسیاری از بناهای تاریخی در تور استانبول پر از جمعیت گردشگران می شوند.

منبع: britannica.com