نگاه آسیب شناسی به مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی - مجله جگوار

به گزارش خبرنگاران سجاد باغبان یکی از فارغ التحصیلان کارشناسی موزه از مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی است. او که این روزها استادیار گروه موزه و گردشگری دانشگاه هنر اصفهان است، از جمله دانش آموختگانی است که پس از فارغ التحصیلی از این مرکز، جذب بدنه میراث فرهنگی نشد و به صورت مستقل و با بخش های دیگر دولتی، از جمله دانشگاه ها همکاری نموده است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان معتقد است که هنوز برای ارزیابی آسیب های ناشی از تعطیلی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی زود است؛ چرا که بستر آموزشی بلندمدت است و تأثیرات این موضوع هم در بلندمدت خودش را نشان می دهد.

باغبان در گفت و گو با ایسنا دراین باره شرح داد: برای این که ببینیم تعطیلی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی چه آسیب هایی می تواند داشته باشد کافی است به تأثیرات مثبت این مرکز نگاه کنیم. من آمار دقیقی ندارم، اما به نظر می آید بیش از 50 درصد بدنه کارشناسی وزارت میراث فرهنگی به ویژه در معاونت میراث فرهنگی از فارغ التحصیلان آن مرکز هستند. می توانم بگویم تقریبا 100 درصد کارشناسان و مدیران موزه ها نیز از فارغ التحصیلان آن مرکز هستند. براساس تجربه زیسته و مراوداتم که با موزه ها و بخش های مختلف میراث فرهنگی دارم، شاهد آن هستم که فارغ التحصیلان آن مرکز بدنه کارشناسی میراث فرهنگی این کشور را تشکیل می دهند.

او افزود: اما موضوع فقط این نیست، امروز شاهد هستیم که در بعضی رشته ها، کارشناسی تربیت نمی گردد، چون آن رشته در دانشگاهی تدریس نمی گردد، درحالی که در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی، رشته های خاصی در حوزه میراث فرهنگی تدریس می شد که هنوز و با وجود این که چند سال از تعطیلی آن می گذرد، بعضی از آن رشته ها در دانشگاه های دیگر جایگزین نشده اند.

این کارشناس موزه افزود: ازجمله آن رشته ها موزه داری است که الان در هیچ مرکز آموزشی در شهر تهران، از دانشگاه های ریز گرفته تا درشت، تدریس نمی گردد و این رشته در حال حاضر فقط در دانشگاه هنر اصفهان تدریس می گردد. دانشگاه هنر شیراز هم در مقطع کوتاهی در این رشته به پذیرش دانشجو پرداخت، اما ظاهراً متوقف شده است. با چنین شرایطی طبیعی است که در آینده دیگر فارغ التحصیل و متخصصی در این رشته نداشته باشیم و یا تعدادشان خیلی اندک باشند. این در حالی است که تعداد موزه های خصوصی در کشور افزایش یافته است و در چنین شرایطی خلأ نیروهای متخصص این رشته احساس می گردد.

عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان درباره نقدهایی که به شرایط فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی و به کار نگرفتن آن ها در بدنه میراث فرهنگی از زمانی که این مرکز دایر بوده و تا امروز که تعطیل است، وجود دارد، گفت: نقد به مدیرانی است که نمی خواهند از توانایی متخصصان استفاده نمایند. من هم حدود بیست سال پیش از مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در رشته کارشناسی موزه فارغ التحصیل شدم، اما پیروز نشدم به عنوان کارمند یا کارشناس در سازمان میراث فرهنگی استخدام شوم، با این حال در طول این سال ها تمام فعالیت هایم چه آموزشی و پژوهشی و چه اجرایی در ارتباط با تخصصی که در این حوزه داشتم بوده و با بخش های مختلف دولت، مانند دانشگاه ها و یا مؤسسات آموزشی خصوصی همکاری نموده ام.

او اعلام کرد: این که ساز و کاری برای به خدمت گرفتن کارشناسان این حوزه در دولت و وزارت میراث فرهنگی وجود ندارد نباید به این معنا باشد که جلوی تربیت متخصصان گرفته گردد، بلکه باید این ساز و کار اصلاح گردد. در واقع صورت مسأله را نباید پاک کرد، بلکه باید این مسأله حل گردد. در آن موقع محدودیت های قانونی برای استخدام یا محدودیت های بودجه ای دولت باعث می شد که از این کارشناسان استفاده نگردد، اما بسیاری از فارغ التحصیلان خودشان مؤسساتی در زمینه گردشگری، بازسازی و صنایع دستی راه اندازی نموده اند.

این کارشناس موزه تاکید نمود: فقط بحث اقدام این افراد کارشناس و به کارگیری در خود میراث فرهنگی نیست، بسیاری از موزه های خصوصی، مراکز گردشگری و شرکت های خصوصی فعال در زمینه بازسازی آثار یا بناهای تاریخی از کارشناسان و فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی استفاده می کردند. بعلاوه رشته های این حوزه بسیار درآمدزا و مستعد خوداشتغالی هستند و الزامی ندارد که حتما دولت متخصصان این رشته را استخدام کند.

باغبان افزود: فکر می کنم اگر یک مطالعه آماری انجام گردد حتما درصد اشتغال تخصصی فارغ التحصیلان میراث فرهنگی جزو بالاترین درصدها نسبت به سایر مؤسسات آموزشی خواهد بود، بنابراین این موضوع توجیهی برای تعطیلی آن مرکز نبود.

عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان اظهار کرد: بالاخره قانونی مصوب شده است که تمام مراکز آموزش عالی وابسته به سازمان ها واگذار شوند. با این کاری ندارم که این قانون درست بوده یا اشتباه! بالاخره یه قانون کشوری است و تمام سازمان ها و وزارتخانه ها باید دیر یا زود آن را انجام دهند، اما مسأله سر این است که این قانون نمی گفت که مرکزی با چنین تجربه و ظرفیت بالا را نابود کنیم و به انحلال بکشانیم. این قسمت از عملکرد مدیران ویرانگر بوده است. می توانستند این موسسه را با همه تجارب، اساتید و کارگاه هایش در هر قالبی آن را به وزارت علوم منتقل نمایند.

باغبان افزود: چند سال پیش زمزمه هایی بود که پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران ابراز علاقمندی نموده این دانشکده را به عنوان دانشکده میراث فرهنگی به زیرمجموعه دانشگاه تهران الحاق دهد و می شنیدیم که بقیه دانشگاه های مادر مایل نیستند آنجا را به عنوان یک مرکز آموزشی تخصصی رشته های میراث فرهنگی از بین ببرند و موافق بودند که فقط مدیریتش از میراث فرهنگی به وزارت علوم منتقل گردد و کماکان ادامه حیات دهد. به نظرم این ضایعه بزرگی است و اگر فقط تغییر مدیریت و انتقال شامل حال آن می شد نمی توانست آنقدر نگران نماینده باشد. نگرانی برای نسل از بین رفتن آنجاست و اگر سه چهار دانشگاه بزرگ در کشور می بودند که همان رشته ها را آموزش می دادند این نگرانی وجود نداشت.

این کارشناس موزه ادامه داد: فرض را بر این بگذارید که وزارت نفت یا نیرو، مراکز آموزش عالی داشتند، در حالی که در کشور تعداد زیادی دانشگاه صنعتی داریم که رشته های این حوزه ها را به تنهایی پوشش می دهند، در چنین موارد ضرورتی ندارد که مرکز آموزش عالی داشته باشیم، اما در کشور حتی دو دانشگاه بزرگ نداریم که دانشکده تخصصی رشته های میراثی داشته باشند و اگر دانشگاه هنر اصفهان را استثناء بگیریم که همه این رشته های بازسازیی، موزه، را دارد، دیگر هیچ دانشگاهی مانند آن نداریم.