چرا دانش آموزان، 6 سال زبان انگلیسی می خوانند ولی چیزی یاد نمی گیرند؟ - مجله جگوار

برای دیدن بریتانیای کبیر با تور انگلیس همراه باشید.

رضا خیرآبادی در گفت وگو با خبرنگاران، درباره چالش های کتب درسی زبان انگلیسی و تدوین استانداردهای جدید حوزه یادگیری زبان های خارجی اظهار کرد: این سوال مطرح است که آیا بهترین کتاب درسی انگلیسی را نوشته ایم؟ پاسخ به این سوال نیازمند آنالیز ابعاد مختلف موضوع است. قطعا هر کتاب یا بسته آموزشی علی رغم مزیت ها و احتمالاً کاستی هایش امکان بهبود کیفیت دارد و مولفان و متخصصانی در سطوح مختلف علمی و دانشگاهی داریم که می توان از ظرفیت آنها برای تدوین کتب بهره جست.

وی اضافه نمود: یکی از سیاست های سازمان پژوهش، برون سپاری تالیف کتب درسی است و به این شیوه می توان از ظرفیت های بیرون از سازمان پژوهش هم بهره گرفت و این سازمان به دنبال تدوین استانداردهای لازم برای یک بسته آموزشی کامل است. در واقع متخصصان می توانند طبق این استانداردها در نوشتن کتاب درسی با ما مشارکت نمایند به طوری که کتاب هایی در چارچوب معین شده تالیف گردد و دبیران حق انتخاب داشته باشند و مخیر باشند بر حسب شرایطی که مدرسه و دانش آموزان دارند بین بسته های آموزشی مختلف دست به انتخاب بزنند.

شکست انحصار تدوین کتاب های درسی

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان های خارجی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه چون این کتاب ها بر یک استاندارد پایدار هستند برای شرکت در امتحان نهایی و هماهنگ نیز مسئله ای وجود ندارد اظهار کرد: تدوین استانداردها در چارچوب راهنمای حوزه یادگیری، بزرگترین ماموریتی است که مشغول انجام آن هستیم. این استانداردها جامع و شفاف خواهد بود تا فراوری محتوا بر اساس آن انجام و انحصار صرف تدوین کتاب های درسی توسط سازمان پژوهش شکسته گردد و زمینه استفاده از امکانات و ظرفیت های تخصصی بیرون از آموزش و پرورش نیز فراهم گردد.

خیرآبادی در پاسخ به اینکه ارتباط حوزه تربیت و یادگیری زبانهای خارجی با سایر حوزه های برنامه درسی ملی چگونه برقرار می گردد؟ گفت: حوزه های تربیت و یادگیری کاملاً به هم پیوسته و منسجم هستند و همگی در خدمت اهداف نهایی سند قرار دارند؛ اما در تدوین استانداردها، نگاه تلفیقی داریم به عنوان مثال درس تاریخ ما نباید کاملا از درس زبان جدا باشد. قرار است در نهایت 11 حوزه یادگیری به تحقق مبانی سندتحول بنیادین یاری نمایند.

وی ادامه داد: خروجی سیستم تعلیم و تربیت باید دانش آموزی باشد که در سندتحول دیده شده است؛ انسانی که رشد همه جانبه پیدا نموده است. این حوزه های یادگیری قرار است دست در دست هم حرکت نمایند که تلفیق ظرایف خاص خود را دارد و بعضی کشورها تجارب پیروزی در این زمینه داشته اند. یکی از ابعاد مهم سازمان پژوهش نیز تلفیق علم و عمل است، یعنی اگر یک زبان خارجی را می آموزیم، طوری باشد که مزیتی برای فراگیری در سطح کلان کشور ایجاد کند و در زندگی دانش آموزان کاربردی باشد.

چرا دانش آموزان 6 سال زبان انگلیسی می خوانند ولی چیزی یاد نمی گیرند؟

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان های خارجی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در واکنش به اینکه یکی از انتقادهای وارد به آموزش و پرورش این است که فرزندان ما شش سال زبان می خوانند اما هیچ چیز یاد نمی گیرند؟ گفت: این گزاره را بسیار شنیده ایم و گویی یک اصل پذیرفته شده است اما آیا واقعا این گونه است که دانش آموزان ما به مدت شش سال یعنی از پایه هفتم تا دوازدهم زبان می خوانند و بعد هیچ یاد نمی گیرند؟ گاهی ما چیزهایی را آنقدر شنیده ایم که بدون هیچ سندی می پذیریم. در حالی که لزوما هر حرفی که زیاد تکرار می گردد، درست نیست.

خیرآبادی ادامه داد: این گزاره را درباره زبان انگلیسی به عنوان یک کارشناس و دبیر نمی پذیرم، زیرا علمی نیست؛ باید توجه داشت که دبیران بسیاری در مناطق مختلف کشور با انگیزه و اشتیاق در حال تربیت و آموزش دانش آموزان کشور هستند و بیش از نیمی از این دانش آموزان زبان خارجی را صرفا در مدارس می آموزند و به هیچ کلاس آزاد و آکادمیی نمی فرایند و گفتن اینکه دانش آموزان در مدارس زبان یاد نمی گیرند باعث ناامیدی این دانش آموزان و ظلم به دبیرانی است که با انگیزه بالا و دلسوزی فراوان وظیفه مهم خود را به خوبی انجام می دهند.

وی با تاکید بر اینکه این گزاره که آموزش و پرورش در آموزش زبانهای خارجی کارایی ندارند از استدلال قوی علمی برخوردار نیست گفت: باید تحقیقی در این باره اجرا شده باشد. می توانیم بگوییم که بچه های ما چند سال زبان می خوانند اما نمی توانند صحبت نمایند؛ این نکته درست است و علت این است که هدف سیستم آموزشی و کتاب های قبلی ما آموزش صحبت کردن نبوده، بلکه آموزش ساختارها و گرامر در خدمت مهارت خواندن بوده است. پایه کتاب های قبلی متکی بر تقویت مهارت خوانداری بود.

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان های خارجی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی اضافه نمود: اما اکنون در سند برنامه درسی که متولی اجرای آن هستیم آمده است که آموزش زبان بر توانایی ارتباطی و حل مسئله تاکید دارد، به گونه ای که فرد پس از آموزش قادر به ایجاد ارتباط به وسیله تمامی مهارت های چهارگانه برای دریافت و انتقال معنا باشد. اکنون در نظام آموزشی جدید کتاب های ما چهارمهارتی هستند، در حالی که کتاب های قبلی بیشتر مهارت خواندن را تقویت می کرد و دانش آموزان ما دیپلم که می گرفتند می توانستند متون را بخوانند و تا حدی هم ترجمه نمایند.

خیرآبادی به معرفی اجمالی بخش هایی از کتابهای جدیدالتالیف زبان انگلیسی پرداخت و اظهار کرد: از سال 91 کتاب های جدید وارد چرخه شده اند. اگر نقشه کتاب را ملاحظه کنید در می یابید که هر فصل از کتاب متکی بر یک عملکرد زبانی است، به عناون مثال دانش آموز باید بتواند درباره شخصیت های مختلف صحبت کند. تلفظ صحیح و لحن و آهنگ بیان جملات نیز در قالب بسته های یادگیری و فایل های صوتی گنجانده شده. یک بخش گرامر هم داریم که حجم آن نسبت به کتاب های قبلی بسیار کم است. در پایه هفتم و هشتم هم که اصلا آموزش گرامر مستقیم نداریم.

وی افزود: هر درس معمولا با دیالوگ و مکالمه آغاز می گردد و بعد روی ساختارها کار می گردد. درسها داری فایل صوتی هستند و در کلاس درس پخش می شوند. گاهی افرادی که در این باره اظهار نظر می نمایند کتاب ها را ندیده اند و هنوز در فضای دهه قبل از 90 به سر می برند. دانش آموزان پایه هفتم ما معمولا می توانند 10 دقیقه صحبت و خود را معرفی نمایند.

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان های خارجی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره امکان پخش فایل های صوتی در کلاس درس و جلسه امتحان گفت: یکی از نکات مثبت رویکرد جدید استفاده از فایل های صوتی و تقویت مهارت شنیداری دانش آموزان است. در گذشته امکانات برای پخش صدا در مدارس کمتر بود اما اکنون در اکثریت مدارس مسئله ای برای پخش فایل های صوتی نیست و با نفوذ فناوری حتی می توان با تلفن همراه و یک بلندگوی کوچک فایل ها را در کلاس پخش کرد.

سال جاری برای اولین بار مهارت شنیداری جزو موارد امتحان نهایی پایه دوازدهم نهاده شد

خیرآبادی ادامه داد: سال جاری برای اولین بار مهارت شنیداری را جزو موارد امتحانی نهایی پایه دوازدهم قرار دادیم. بسیاری تصور می کردند این کار شدنی نیست، اما وزارت آموزش و پرورش تاکید داشت که این کار باید انجام گردد. این رخ داد و تجربه خوبی بود. البته این امکان وجود داشت که در موارد استثنا اگر امکان پخش صدا در یک حوزه امتحانی وجود نداشت، معلم متن را بخواند و دانش آموزان گوش داده و به سوالات پاسخ دهند.

وی در پاسخ به اینکه آیا کتاب های درسی با کتب آکادمیی برابری می نمایند و قابل رقابت هستند؟ بیان کرد: کتاب درسی به دلایل مختلف قرار نیست الزاما با کتاب آکادمیی برابری کند. گاهی اوقات گزاره های شکل گرفته در ذهن ما درست نیستند. سیستم آکادمیی با مدرسه متفاوت است. در آکادمی شخص باید هفته ای دو تا سه جلسه در کلاس شرکت نمایند. دانش آموز با انگیزه می آید زیرا خانواده ها برای آن هزینه می نمایند و اکثر کتاب ها اورجینال هستند. در آکادمی گروه سنی مختلف و تنوع بیشتر است و ساعات آموزش بیشتر است.

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان های خارجی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه از سوی دیگر همه آکادمی های خصوصی پیروز نیستند گفت: از آکادمی ها سوال کنید از مجموع ورودی هایشان چند نفر تا انتهای دوره باقی می مانند و فارغ التحصیل می شوند؟ این آمار در بعضی آکادمی ها زیر 20 درصد است و زبان آموزان به دلایل مختلف میانه راه از کنار می فرایند. افرادی را هم داریم که می گویند 10 ترم کلاس زبان رفته اند اما چیزی یاد نگرفته اند.

آفت های نظام آموزش مکمل و آکادمی های خصوصی

خیرآبادی به آفت های نظام آموزش مکمل چون فعالیت موسسات بدون مجوز، برگزاری کلاس های مختلط و استفاده از کتاب های بومی سازی نشده اشاره نمود و گفت: اکثر کشورهای جهان اجازه نمی دهند کتابی قبل از بومی سازی وارد نظام آموزشی رسمی یا غیررسمی آنها بگردد. کتب بسیاری از مجموعه های معروف بین المللی فقط با ویرایش محدود عکس وارد کشور ما می شوند، در حالی که برای هر کشوری فراوری خاص همان کشور را دارند. این اتفاق برای ایران نیفتاده است. ما برای حفظ وجب به وجب مرزهای جغرافیایی مان، خون شهدا را داده ایم، اما گاهی مرزهای فرهنگیمان را باز می گذاریم.

قرار نیست کتاب درسی ما شبیه کتاب آکادمیی باشد

وی ادامه داد: به راحتی اجازه دادیم این کتب با کمترین ویرایش وارد کشور ما شوند. کتاب هایی که سبک زندگی غربی را ترویج می نمایند. آموزش زبان انگلیسی سال هاست محمل انتقال فرهنگ است. از خوبیهای فرهنگ غربی سختکوشی، خوش قولی ، احترام به سالخوردگان و افراد ناتوان است، اما در کدام کتابها اینها آموزش داده شده است؟ در اغلب کتابهای آنها به چیزهایی دیگری اشاره می گردد و موضوعاتی مثل تفریح و خوشگذرانی بر کلیت کتاب غلبه دارد. آنها مصرف گرایی و زندگی لوکس بدون کار و کوشش را ترویج می نمایند.

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری زبان های خارجی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تاکید نمود که قرار نیست کتاب درسی ما شبیه کتاب آکادمیی باشد. کتاب درسی یک کتاب ملی است و باید دانش آموزی مسئول تربیت کنیم که به مراتبی از حیات طیبه دست یافته است.