کوشش برای حفظ میراثی 5000 ساله در گناباد - مجله جگوار

حمیدرضا محمودی قوژدی اظهار کرد: سفال مند گناباد به واسطه فراوری بدنه ای که در گذشته به شیوه بدل چینی از خاک کائولن داشت و نقش و نقوش آن روی سفال از معروفیت خاصی برخوردار است.

وی مرغ، ماهی، خورشید خانم و درخت زندگی را از نقوشی که بر روی سفال مند گناباد کشیده می گردد، عنوان و اظهار کرد: سفال مند گناباد با سفال میبد، لالجین و...بسیار فرق دارد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان گناباد با اشاره به اینکه روستای مند گناباد یکی از هشت منطقه سفال خیز کشور است، توضیح داد: قدمت هنر سفالگری در منطقه گناباد براساس آخرین یافته های باستان شناسی در منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد می رسد.

وی با بیان اینکه تداوم این هنر از 5000 سال پیش تا امروز و حفظ اصالتهای آن یکی از ارزش های شاخص این هنر است، مطرح نمود: خوشبختانه با اقدامات ارزنده و شایسته در سنوات گذشته که از دهه 40 تا امروز اجرا شده، این موضوع منجر به حفظ و احیاء این رشته صنایع دستی در دوره معاصر شده است.

محمودی قوژدی با اشاره به اینکه در دهه 40 با ایجاد مرکزی برای آموزش سفالگران و حمایت از فراوریات با خرید تضمینی آثار فراوری شده اقدام مؤثری در راستای احیاء این هنر برداشته شد، گفت: روستای مند با 22 کارگاه سفالگری دارای اشتغال خانگی بیش از 500 نفر در رشته سفال است.

وی گردش مالی این هنر را بسیار بالا توصیف کرد و اضافه نمود: فقط در 15 روز نوروز سال جاری بیش از 3 تا 4 میلیارد تومان فروش سفال داشته ایم که نسبت به گردش مالی سایر بازارچه های خراسان رضوی بسیار بالاست.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان گناباد در مورد آسیب هایی که سفال گناباد را تهدید می نماید، خاطرنشان کرد: عدم آموزش ها و نظارت های مستقیم بر سفال موجب شده کیفیت فراوریات کاهش یابد؛ از سویی به علت فعالیت رقبای بسیار قوی مانند لالجین و میبد برای تکمیل کردن سودشان از سفال این منطقه ها هم برای فروش استفاده می نمایند.

محمودی قوژدی پیرامون کوشش برای حفظ میراثی 5000 ساله در گناباد ادامه داد: با توجه به قانون تازه، مجوز فروشگاه های صنایع دستی فقط زیر نظر وزارت میراث فرهنگی صادر می گردد. به همین دلیل با اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان تعامل شده که پروانه های مرتبط با صنایع دستی را صادر نکند.

وی با بیان اینکه با این اقدام به طور مستقیم بر فروشگاه های صنایع دستی، کارگاه ها، فراوری نمایندگان و عرضه نمایندگان نظارت خواهیم داشت، گفت: حتی تمدید پروانه های قدیمی هم به وسیله میراث فرهنگی انجام می گردد. اگرچه مجوز فراوری کارگاهی و انفرادی قبلا به وسیله اصناف صادر میشد ولی طبق قوانین تازه خواسته شده که در این زمینه ورودی نداشته باشند.

محمودی قوژدی در ادامه اعلام نمود: اگر هنرمندان شهرستان فروش سفال میبد و لالجین داشته باشند، مجوز فروشگاهی برای افراد صادر نمی گردد. البته حمایت های خوبی هم از هنرمندان مانند ارائه تسهیلات و در اختیار قرار دادن امکانات خود اداره می گردد.

وی توضیح داد: کسانی که چرخ کاری می نمایند، در اولویت دریافت تسهیلات قرار دارند؛ از سویی با توجه به فعالیت مرکز آموزش صنایع دستی و وجود 2 کوره، هر کدام از هنرمندان که فراوری سفال مند گناباد با نقش اصیل داشته باشند، کوره ها را برای پخت در اختیارشان قرار می دهیم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان گناباد خاطرنشان کرد: کوشش می گردد هرچه زودتر سفال مند گناباد ثبت ملی گردد. قطعا اگر برندسازی گردد، قیمت ها افزایش یافته و به سمت سفال های سایر شهرها نخواهند رفت.

وی اضافه نمود: برگزاری کلاس های آموزشی در سطوح مبتدی و حرفه ای، بیمه هنرمندان، ارائه تسهیلات، بهره مندی از تخفیفات مالیاتی و استفاده از تعرفه های صنعتی نیرو مهمترین اقدامات حمایتی از این رشته در دهه های اخیر بوده است.

محمودی قوژدی توضیح داد: یکی از اولویت های شهرستان پیگیری برای ثبت روستای مند به عنوان روستای ملی سفال است که اقداماتی در سالهای گذشته برای تحقق این امر اجرا شده و ادامه آن نیز در حال پیگیری است.

وی در ادامه با بیان اینکه 99 درصد نقاشان روی سفال بانوان هستند، اضافه نمود: هنرمندان شهرستان بر اساس احتیاج بازار فراوری می نمایند. به این علت که این محصول جنبه تزئینی ندارد، بسیاری از مشتریان سفال گناباد مردم منطقه هستند.

وی ادامه داد: در حال حاضر برای بازاریابی با دو مشکل اساسی روبرو ایم؛ یکی اینکه محصولات همچنان به شیوه قدیم به فروش می رسد و فروش آنلاین ندارند و اینکه چون هنوز بسته بندی ها شکیل نیست، برای صادرات به کشورهای خارجی نتوانسته ایم ورود جدی داشته باشیم.

محمودی قوژدی یکی دیگر از مسائل حوزه صنایع دستی شهرستان را نداشتن شناخت کافی از وضع موجود دانست و گفت: کوشش می گردد با آماده کردن اطلس صنایع دستی شهرستان آسیب شناسی و مسائل را آنالیز کنیم.

وی اظهار کرد: در حال حاضر از اندازه فراوری و فروش هیچکدام از رشته های صنایع دستی اطلاعات دقیقی نداریم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان گناباد در ادامه با اشاره به اینکه خاک گناباد بعد از لعاب زدن ترک می خورد، اضافه نمود: بعضی از هنرمندانی که با پارک علم و فناوری همکاری دارند مشکلشان در این زمینه برطرف شده اما هنوز مشکل سفالگرانی که به سبک سنتی فعالیت دارند، برطرف نشده است.

وی در ادامه از بیمه به عنوان مهمترین مشکل هنرمندان نام برد و اضافه نمود: تا به امروز در شهرستان فقط 18 نفر از هنرمندان بیمه شده اند. با وجود اینکه از سال 1400 تا امروز بیش از 185 نفر برای دریافت تسهیلات به بانکها معرفی شده اند ولی هنوز به علت نبود اعتبار تسهیلاتی دریافت نکرده اند.

وی ادامه داد: اکنون حدود 15 رشته فعال صنایع دستی در گناباد داریم که سفالگری، پارچه بافی بیدخت، نمدمالی و گلیم بافی از آن جمله است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان گناباد تعداد هنرمندان شناسنامه دار شهرستان را 277 نفر خاطرنشان کرد و اضافه نمود: پارچه بافی رشته منسوخ شده ای بوده که دوباره احیا شده است.