غذاها و رژیم غذایی مردم تاجیکستان (قسمت دوم) - مجله جگوار

غذاهای تاجیکستان، در طعم و عطر کم نظیر است. مردم این کشور، با بهره مندی از تاثیرات فرهنگ برخی از ملل در رژیم غذایی خود، توانسته اند به داشتن غذاهایی خوشمزه، خوش عطر و مطبوع شهره شوند.

این مسئله تا اندازه ای مهم و ارزشمند است که جهانگرد های بسیاری از سراسر جهان به بهانه امتحان کردن طعم این غذاها، به این سرزمین سفر کرده و در کنار بازدید از دیدنی های تاریخی و طبیعی تاجیکستان، غذاهای تاجیکی را نیز میل می کنند. در بخش قبلی شما را با فرهنگ غذایی مردم تاجیکستان آشنا کردیم. در این مقاله به بیان بخش دیگری از فرهنگ و رژیم غذایی آنها می پردازیم.

لبنیات

لبنیات در رژیم غذایی تاجیکستان، معمولا به عنوان یک پیش غذا در وعده اصلی غذایی مصرف می شود. آنها این محصولات دامی را معمولا با تکه ای از نان های پهن میل می کنند. چاکا (chaka محصولی تهیه شده از شیر ترش)، ماست غلیظ، سرشیر (شیر پرچرب دلمه شده) از جمله لبنیاتی است که معمولا به عنوان یک میان وعده میل می شود. البته گاهی محصولات لبنی به صورت یک نوشیدنی خنک و گوارا در میان وعده یا در وعده اصلی غذایی مانند صبحانه میل می شود. کفیر از جمله این نوشیدنی ها است و با اینکه به عنوان یک خوراکی سنتی تاجیکی محسوب نمی شود، اغلب به صورت نوشیدنی در وعده های اصلی غذایی، به ویژه صبحانه مصرف می شود.

سوپ

سوپ، یکی از خوراکی های بسیار مهم در رژیم غذایی تاجیکستان است و معمولا از مواد اولیه غنی، انواع ادویه ها، چاشنی ها و ترشی های بومی تهیه می شود. ارزش غذایی سوپ های تاجیکی تا اندازه ای است که حتی می توان آن ها را به عنوان یک غذای کامل در نظر گرفت. آنها سوپ ها را با توجه به فصول مختلف سال تهیه می کنند و اغلب از موادی همچون گوجه فرنگی و محصولات لبنی برای طعم بخشی بیشتر به آن ها بهره می برند. سوپ ها اساسا از گوشت، عصاره قلم گوسفند یا گاو، برش های باریک سرخ شده گوشت، شیر و آب سبزیجات تشکیل می شود.

سوپ پاستا با گوشت (Lagman)

اوگرا (ugro) و شوربو (shurbo)، معروف ترین و پرطرفدارترین سوپ های طبخ شده در تاجیکستان است. تاجیکی ها در تهیه بیشتر سوپ هایشان، از مواد مختلفی استفاده می کنند که می توان به استفاده مکرر از فلفل قرمز، زرشک، رازیانه، زعفران، پیازچه، ریحان، نعناع و جعفری اشاره کرد. آن ها پس از طبخ سوپ ها، آن ها را درون کاسه هایی مخصوص که معمولا گود، بیضی شکل و از جنس سرامیک و سفالی است، سرو می کنند.

شوربو (shurbo)

در واقع با این عمل این غذاها برای مدت بیشتری گرم مانده و می توانند در کنار غذای اصلی آن را میل کنند. از دیگر سوپ های خوشمزه تاجیکستان می توان به سوپ پاستا با گوشت (Lagman)، سوپ ماست آبه (Mastoba: سبزیجات با گوشت)، سوپ اوگرا (Ugro: سوپ نودل با گوشت)، سوپ برنج و گوشت (Shavlya)، سوپ شوربو (Shurbo: سبزیجات،گوشت و پیاز) و سوپ گوشت اسب (Naryn)، اشاره کرد.

نوشیدنی ها

یکی دیگر از خوراکی های محبوب در تاجیکستان، نوشیدنی های گرم و سرد است که جایگاه ویژه ای در رژیم غذایی آن ها دارد. چای سبز، اصلی ترین و محبوب ترین نوشیدنی گرم در این کشور است که برای نوشیدن آن، مراسم مخصوص مذهبی در فرهنگ آنها تعریف شده و برگزار می شود. هیچ میهمانی، جلسه یا گردهمایی محبت آمیز یا خانوادگی را نمی توان بدون نوشیدن چای گرم، تصور کرد. این نوشیدنی را درون پیاله های مخصوص ریخته و در یک سینی برای میهمان ها می آورند. اهمیت چای در این کشور به حدی است که قبل از صرف شام یک پیاله چای میل می کنند.

چای سیاه (black tea)

چای سبز و چای سیاه که در تاجیکستان بسیار محبوب و پرطرفدار است، معمولا در فصول مختلفی از سال مصرف می شود. مثلا مردم تاجیکستان علاقه دارند تا چای سبز را در تابستان و چای سیاه را در زمستان بنوشند. آن ها این نوشیدنی را با اندازهی شکر میل می کنند. نوع دیگری از نوشیدنی در برنامه غذایی مردم تاجیک وجود دارد که به شیرچایی (shirchai) معروف است و معمولا در ماه مبارک رمضان از آن استفاده می شود.

آنها ابتدا چای را در آب جوش قرار داده و پس از آن اندازهی شیر را درون آن می ریزند و اجازه می دهند که دم بکشد. سپس اندازهی کره و نمک نیز به آن اضافه می کنند. شربت های بومی و گوارای تاجیکی نیز، از دیگر نوشیدنی های مطلوب در این کشور است که معمولا در فصول گرم سال تهیه و مصرف می شود.

سبزیجات

سبزیجات یکی دیگر از خوراکی های جدا نشدنی از میز غذاهای تاجیکستان است که در کنار هر ظرف غذای اصلی، می توان انواع آنها را مشاهده کرد؛ مسئله ای که ریشه در تاریخ مردم این سرزمین دارد. تاجیکی ها بسیار میهمان نواز هستند و معمولا برای پذیرایی از میهمانان خود، از بهترین و تازه ترین سبزی هایی که در باغ و باغچه های خود پرورش داده اند، استفاده می کنند. سبزیجاتی مانند گوجه فرنگی های تازه و آب دار، خیار، تربچه و سبزی های معطر. ارزش مصرف سبزیجات در این کشور به اندازه ای است که در بازارهای آن، بلافاصله با فراوانی این خوراکی ها روبرو خواهید شد. بادمجان، پیاز، فلفل، هویج، سیر، لوبیاسبز، سیب زمینی و میوه های تازه به وفور در تاجیکستان یافت می شود به طوری که باعث تعجب گردشگران می شود. تمامی این مواد را در میز غذای آنها خواهید یافت و این از مهم ترین دلایل سالم بودن و غنی بودن رژیم غذایی آنها است.

سالاد

مردم تاجیکستان پیش از سرو غذای اصلی، از میهمانان خود با سبزی ها به عنوان پیش غذا یا سالادهایی که از گوجه های تازه، خیار، تربچه، ریواس، رازیانه، جعفری، ریحان و گشنیز تهیه شده است، پذیرایی می کنند. یکی از محبوب ترین این سالادها، Hissar Salad نام دارد. مردم این سالاد را با سیب زمینی های پخته، هویج پخته، گوشت آب پز، گوجه فرنگی های معکبی خرد شده، پیاز خرد شده، تخم مرغ آب پز، فلفل و نمک تهیه کرده و مواد را پس از مخلوط کردن، درون کاسه می ریزند. سپس از ادویه مخصوص تاجیکی روی آن ریخته و سالاد را با اندازهی از سبزی های تازه و خرد شده، تزئین می کنند.

البته در رژیم غذایی مدرن تاجیکستان، می توان ظرف سالادی پربارتر و غنی تر را نیز مشاهده کرد. مثلا بانوان تاجیکی، از بادمجان شکم پر با سبزیجات نیز به عنوان پیش غذا استفاده می کنند. ایشان برای آماده سازی این سالاد، پیاز سرخ شده، هویچ، گوجه فرنگی، سبزی و سیر را مخلوط کرده و درون روغن داغ می ریزند. سپس مواد را داخل شکم بادمجان قرار داده و مدتی صبر می کنند تا سالاد آماده شده و به اصطلاح جا بیفتد.

شیرینی

شیرینی ها در تاجیکستان بسیار متنوع و خاص است و در وسعت قابل توجهی تهیه و مصرف می شود. تاجیکی ها مانند سایر مسلمانان جهان، دسرها را به عنوان تمام کننده غذا نمی پندارند. شیرینی ها، نوشیدنی ها و میوه ها که در کشورهای اروپایی ملکه هر وعده غذایی است، در کشورهای آسیایی به ویژه مسلمان، معمولا دو بار آن هم در هنگام وعده های اصلی غذایی مصرف می شود. البته در برخی از خانواده ها، دسرها را حتی سه بار در روز به عنوان پیش غذا، میان وعده و پس از اتمام غذا، میل می کنند. نبات، حلوا، آب نبات های سنتی و twiglets (کیک پفکی شیرین) و آبنبات سنتی به نام پیچک (pichak) از جمله شیرینی های مورد علاقه آنها است.

آداب شام خوردن در تاجیکستان

یکی از نکات جالب در مورد فرهنگ غذایی تاجیکستان، آداب و رسومی است که هنگام شام، ملزم به رعایت آن هستند که به آن مراسم شام گفته می شود. آن ها احترام خاصی برای مواد غذایی تهیه شده قائل هستند. نان، ماده ای است مقدس که با احترام آن را در بخش بالایی میز شام یا سفره، قرار می دهند.

در تاجیکستان نان را روی زمین یا راهرو قرار نمی دهند و اگر تکه ای از آن را روی زمین یا مسیر ببینند، آن را با احترام برمی دارند. همچنین هرگز نمی توان نان را از میز غذای آنها حذف کرد.

خانواده ها گرداگرد میز نشسته و پس از نوشیدن چای، سوپ را درون کاسه های بزرگ ریخته و در کنار غذای اصلی قرار می دهند. روی میز شام می توان انواع سبزی های تازه را مشاهده کرد. بزر گ ترین عضو خانواده نخستین فردی است که شروع به کشیدن و میل کردن غذا می کند و پس از آن دیگر اعضای خانواده با وی همراه می شوند.