مسائل ایران و افغانستان موضوعی دوجانبه است - مجله جگوار

ماجرا از این قرار است که در تاریخ 14 خرداد خودروی حامل اتباع افغانستانی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده و توسط قاچاقچیان انسان در حال انتقال به شهرهای دیگر بودند، پس از مشکوک شدن پلیس و بی توجهی راننده به فرمان ایست از ناحیه چرخ عقب مورد اصابت گلوله مأموران قرار گرفت و به دلیل سرعت بسیار بالا نهایتاً پس از طی 8 کیلومتر بدلیل اصطکاک رینگ خودرو با آسفالت دچار آتش سوزی شد و چند سرنشین آن کشته و مجروح شدند.

این مسئله و آنچه که پیشتر در منطقه هریرود رخ داد و به غرق شدن شماری از شهروندان افغان منجر شد؛ اگرچه از بُعد انسانی قلب ملت و مسئولین ایرانی را به درد آورد؛ از بُعد حقوقی مسائلی چون مهاجرت غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر، الزامات و کاستی های مبارزه با این معضلات را هم در مرکز توجه قرار داد.

ایران اگرچه در قبال از دست رفتن جان شهروندان افغان ابراز تأثر می کند، اما از کوتاهی دولت کابل در نظارت بر مرزها گله دارد. در همین رابطه خبرنگاران برای اطلاع دقیق از مواضع مقامات و چهره های رسانه ای کشور افغانستان در مورد این تحولات با تعدادی از چهره های گروه های مختلف به مصاحبه نشست که ماحصل این مصاحبه به شرح زیر است:

*بعد از وقوع حوادث اخیر به نظر می رسد برخی قصد سوءاستفاده از این شرایط و برهم زدن روابط محبت آمیز میان ایران و افغانستان را دارند؟ شما این موضوع را چطور ارزیابی می کنید؟

دکتر محیی الدین مهدی از کنندگان مجلس افغانستان: آری، همینگونه است؛ بکوشیم کاری نگردد که برای آن عده ای که قصد برهم زدن اوضاع را دارند، زمینه فراهم گردد. در این میان برخی از رسانه ها، به نارضایتی هایِ به وجود آمده دامن می زنند. در مجموع در افغانستان نزد برخی این ایده حاکم است که نگاه ایرانی به ما، نگاه تحقیر آمیز است. این ایده طی سالهای متمادی شکل گرفته است. به اصلاح این نگاه باید پرداخت، تا بتوان این ایده را تغییر داد.

دکتر فرامز تمنا، نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، و رئیس دانشگاه افغانستان در کابل: با شما موافق هستم که برخی بدنبال برهم زدن روابط ایران و افغانستان هستند.

دکتر داود مرادیان، رئیس انیستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان: مهم این است اگر مشکل و تنشی هم در روابط دو کشور بوجود می آید، خود ما مساله را به صورت درون خانوادگی حل کنیم، و اجازه ندهیم دیگران از آب گل آلود برای خود ماهی بگیرند.

در مورد حوادث اخیر و شکل گیری ناراحتی ها نیز دکتر مرادیان با انتقاد از برخی رسانه ها گفت: من نیمه پر لیوان می بینم، که عبارت است از علاقمندی خبرنگاران برای بررسی جنبه های گوناگون این مساله و برعکس بی علاقگی بیشتر رسانه ها برای بررسی و پوشش مسائل دو کشور!

دکتر مرادیان در ادامه گفت: بیشتر قریب به اتفاق مردم ایران و افغانستان حس خوب و محبت آمیز ای به یکدیگر داشته و مسئله ای با هم ندارند اما متأسفانه در هر دو کشور این دوستی ها و احترام های دوجانبه شخصی، روایت سیاسی و بازتاب رسانه ای پیدا نکرده اند.

* به نظر شما چه افراد یا گروه هایی قصد برهم زدن اوضاع رو دارند؟ در افغانستان آیا امکانش هست که عوامل خارجی در این افرادی که شما اشاره فرمودید نفوذ کرده باشند. یعنی به تحریک خارجی ها در افغانستان این اقدامات انجام بگردد؟

دکتر مهدی: البته در این مورد نمی توان با قاطعیت جواب گفت؛ اما نمی گردد منکر آن شد که از آب گِل آلود، هر کسی ماهی می گیرد. اما دردناک تر اینست که در بازی های بزرگ افغانستان، مثل موضوع انتخابات، برخی از همان هایی حمایت می کنند که در صدد عمیق ساختن فاصله های مصنوعی میان دو ملت هستند.

در این رابطه باید نگاه از بالا به پایین برداشته گردد. در افغانستان آنانی که از چندین دهه بدین سو می کوشند ثابت کنند که هیچ پیوند تاریخی و فرهنگی میان ایران و افغانستان وجود ندارد؛ این افراد همان هایی هستند که ادعا می کنند: فارسی زبانی جدا، و دری زبانی جدا است.

دکتر تمنا: واقعیت این است که قضاوت سخت است. تهران و کابل باید بی طرفانه پیگیری کنند و هیأت های حقیقت یاب تشکیل دهند.

سید عیسی حسینی مزاری، رئیس خبرگزاری صدای افغان: برخی گروه های مرتبط با شبکه های استخباراتی (جاسوسی) با طعمه قراردادن مهاجرین غیرمجاز و به قربان گاه فرستادن آن ها، صرفاً جهت ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران و خدشه دار کردن چهره آن، دست به کار بوده و هر از گاهی حادثه می آفرینند؛ چنان که، هم در بحث به رودخانه انداختن مهاجرین هموطن و هم در حادثه آتش سوزی خودروی حامل آنها در مهریز یزد، این ظن وجود دارد که ممکن است این حوادث به صورت تعمدی سازماندهی شده باشد.

به ترتیب از سمت راست بالا: داود مرادیان، سید عیسی حسینی مزاری

پایین از سمت راست: محمد حسن جعفری، دکتر محیی الدین مهدی، دکتر فرامرز تمنا

محمد حسن جعفری، دبیر کل حزب رفاه ملی افغانستان: روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان، چنان گسترده و محکم است که سازمان های اطلاعاتی غربی بویژه MI6 (سرویس جاسوی انگلیس) نمی توانند این روابط مستحکم را شاهد باشند از همین رو بدنبال ضربه زدن به این روابط هستند و این کشورها و گروه ها به هیچ وجه خواهان برقراری صلح و ثابت در منطقه نیستند. ما هر روزه در مناطق مرزی شاهد وقوع حوادث مختلف و کشته شدن شهروندان افغانستانی هستیم که مسئول اصلی آنها همین کشورهای غربی هستند. در این میان اگر فردی مانند یک نیروی امنیتی عمداً و یا سهواً اشتباهی را انجام داد باید مقامات هر دو کشور در فضایی آرام به بررسی موضوع بپردازند.

*به نظر شما برای جلوگیری از افزایش اختلاف ها چه کاری می توان انجام داد؟

دکتر مهدی: دولت ایران افرادی را که عامل حادثه هریرود اند، بازداشت و محاکمه نماید. به یقین کوتاهی هایی در این سو (افغانستان) هم وجود دارد. باید شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در افغانستان دگرگون گردد! ما با ایران پیوند تاریخی و فرهنگی داریم.

دکتر تمنا: اگر فرصت کاری وجود دارد، پس خوب است که در مذاکرات میان دو دولت منجر به امضای موافقتنامه برای فرستادن مهاجر کار گردد. اینکه حکومت افغانستان نتوانسته فرصت زندگی و کار و امنیت را برای اتباعش در داخل کشور فراهم کند، این نیز یک نقص جدی است و من این کاستی را می پذیرم.

محمد حسن جعفری، دبیر کل حزب رفاه ملی افغانستان: اغلب کسانیکه در حوادث اخیر به اختلافات ایران و افغانستان دامن می زنند دشمنان هر دو کشور هستند. روابط ما همواره حسنه بوده و می تواند حسنه نیز باقی بماند. فراموش نکنیم اکنون تنها کشوری که در جهان داعیه مبارزه با استکبار را دارد جمهوری اسلامی ایران است و ما باید در این رابطه هوشمندانه تر رفتار کنیم. دولت افغانستان نیز باید شرایط زندگی شرافتمندانه را برای مردم خود فراهم کند.

سید عیسی حسینی مزاری: از دشمن توقع نمی رود که کار مفیدی به نفع افغانستان و ایران انجام بدهد، بلکه او در تلاش است از یک طرف برای سرپوش گذاشتن بر ده ها و بلکه صدها قتل و کشتار در کشور و بحرانی شدن اوضاع افغانستان از ناحیه اشتباهات و چه بسا اعمال عامدانه خود، و از طرف دیگر جهت تخریب رابطه ایران و افغانستان حوادث ساختگی سازمان بدهد و تلاش های خرابکارانه ای در پیش بگیرد و سپس خود و عوامل مزدور داخلی آن، به بازتاب وسیع خبر مربوطه پرداخته، تقصیر ماجرا را به گردن ایران بیندازد، اما نیروهای خودی بایستی حواس خود را بیش از گذشته جمع کنند تا تحت تأثیر چنین جوسازی هایی قرارنگرفته، بلافاصله زبان به گلایه نگشایند و دست به قلم نبرند و به طور احساساتی و یک جانبه به توهین و تحقیر ایران و مقامات مربوطه آن ها نپردازند، بلکه دقت کنند و آگاهانه و حساب شده، آن گونه اظهار نظر کنند که تنها چهره دشمنان کشور و انواع و اقسام دسایس پیدا و پنهان آن ها علیه افغانستان و جهان اسلام، به ویژه همسایه خوبی چون جمهوری اسلامی ایران افشا و موقعیت مردم و کشور ما و همسایه میزبان به طور قطع و جد لحاظ گردد.

مردم مسلمان ما حداقل این مقدار حس جستجوگر خود را به کار بیندازند که کسانی که به خاطر کشته شدن سه هم وطن و یا غرق شدن تعدادی در هریرود رگ گردن کلفت می کنند و جار و جنجال راه می اندازند، چرا نسبت به کشته شدن صدها تن در داخل کشور و تخریب زیرساخت های وسیع که عامل یا عوامل آن ها کاملاً مشخص و واضح است، موضع نمی گیرند و هیاهو به راه نمی اندازند؟ باید توجه داشت که راحت ترین و منطقی ترین راه پیگیری حوادثی مثل غرق شدن هموطنان در دریا و یا آتش دریافت خودروی حامل مهاجرین غیر مجاز در مهریز یزد، ارگان های ذیربط دو کشور ایران و افغانستان است؛ نه افراد حقیقی و حقوقی دولتی و غیر دولتی ناآشنا با مسئولیت های دیپلماتیک.